- honarkadehsarv@gmail.com
تاریخچه منبت کاری
شاید بتوان آغاز تاریخ منبت كارى را زمانى دانست كه نخستین بار انسان با ابزارى برنده، چوبى را تراشیده است.به استناد تاریخ، تعداد بسیار اندکی از اشیاء چوبی منبت کاری شده از دوران اولیه بشر به جا مانده است، زیرا چوب عمر زیادی نداشته و پس از مدتی نه چندان طولانی، بر اثر گرما، رطوبت یا سایر فعل و انفعالات، پوسیده یا بر اثر آتش سوزی تبدیل به خاکستر می شود.
قدیمی ترین نمونه منبت کاری شده، تندیس چوبی نیم متری معروف به «شیخ آل بلد» است که متعلق به ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد بوده و در منطقه «کارناک» مصر در سال ۱۸۶۰ کشف شده است.
همچنین قدیمی ترین مجسمه جلوی کشتی که تا امروز محفوظ مانده، سر اژدهای خوفناکی است که بر روی کشتی «وایکینگ ها» قرار دارد. کشتی های بسیاری در کشور اسپانیا با کنده کاری های مختلفی که از سینه تا انتهای کشتی را در بر می گرفت تزئین می شدند. در کتاب عهد عتیق نیز از مبلمان و اسباب و اثاثیه های چوبی منبت کاری یاد شده است.
«میکل آنژ» و «دوناتلو»، قطعات چوبی بسیاری را برای کلیساها و قصرها کنده کاری کرده اند.
«گرینلینگ گیبونز»، منبت کار انگلیسی _ آلمانی تبار، مجموعه نفیسی از کنده کاری های زیبا برای پادشاهان انگلیس ساخته است. مهارت و استادی وی در زمینه منبت کاری گلها، شاخه و برگها و میوه ها، بی همتا بوده است.
در ایران نیز منبت کاری یکی از ارزشمندترین هنرهای سنتی بوده است. در میان آثار سنگی شوش و تخت جمشید، پاره ای کنده کاری ها روی چوب دیده می شود. در دوره ساسانى از رویه کوبی با نقش های هندسی و انتزاعی بر روی كلاف هاى چوبى منبت استفاده می شده است. بعد از ظهور اسلام و با توجه به گسترش ساخت مراکز و مساجد اسلامی، هنرمندان ایرانی جزء اولین کسانی بودند که تمامی توان و استعداد خویش را صرف تزئین مساجد کردند و به موازات هنر نمائی معماران، کاشی کاران، سنگ تراشان، گچ برها و منبت کاران نیز جذب فعالیت در این زمینه شدند و آثاری بسیار ارزنده ای را به وجود آوردند. از آن دوره انواع ضریح ها و منبرهای منبت کاری شده به جای مانده است.
قدیمی ترین اثر منبت موجود در ایران که متعلق به نیمه اول قرن سوم هجری است، یک لنگه در چوبی متعلق به مسجد جامع عتیق شیراز است که در دوره «عمر ابن لیث صفاری» ساخته شده و دارای زیرسازه ای از چوب تبریزی بوده و روی آن با خلال هایی از چوب گردو و نقوش پرضلع بسیار زیبایی زینت شده است. اما اوج شکوفایی این هنر باستانی در میان صنعت گران در زمان صفوی بوده است. آثار این دوره در مراکز مهمی همانند مقبره های امامان یا منبرها، رحل های قرآن، دسته های خنجر، ستون های چوبی مساجد و زیارتگاه های اصفهان و قزوین به وضوح دیده می شود.
نمونه دیگری از شاهکارهای آن دوره که اکنون دست نخورده باقی مانده است، درب مدرسه شاه سلطان حسین صفوی و درب بسیار زیبای آرامگاهی متعلق به شاهزاده حسین از دوره شاه طهماسب قزوین است.
منبت کاری در حال حاضر همچون صنایع دستی دیگر، در گوشه و کنار کشور به خصوص در شهرهای اصفهان، شیراز، آباده، شاهرود، گلپایگان و تهران به حیات خود ادامه می دهد.
دیدگاهی بنویسید
مطالب مشابه
انواع منبت کاری چوب
بهمن 30, 1401
انواع منبت کاری از نظر ابعاد و اندازه کار و روش کنده کاری منبت
بیشتر بخوانید 1
تعریف منبت کاری
بهمن 30, 1401
در صنایع تزیینی چوب، هنر کنده کاری نقوش بر روی چوب را منبت کاری
بیشتر بخوانید 0
7 دیدگاه
ناشناس
چقدر قشنگ توضیح دادین
احمدی
بسیار عالی
اعتمادی سارا
احسنت
محمدرضا
همیشه دوسش داشتم
رضایی
کاش بهش اهمیت بیشتر بدیم
ارغوان
قشنگ بود
مهدی
اطلاعات خوب و کاربردی
ممنون از شما